Άθληση και Αναπηρία: Μια διδακτική προσέγγιση στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής για την ευαισθητοποίηση των παιδιών απέναντι στις κοινωνικές ανισότητες και τον κοινωνικό αποκλεισμό
Περίληψη
Η καινοτόμος δράση που περιγράφεται, αφορά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός προγράμματος αγωγής υγείας που αναπτύχθηκε σε Δημοτικό σχολείο της Αττικής κατά τη σχολική χρονιά 2013–2014. Αφορμή για την υλοποίηση της δράσης ήταν η ύπαρξη παιδιών με κινητικά προβλήματα εντός της σχολικής μονάδας και η προσπάθεια της ισότιμης κοινωνικής συμμετοχής τους, μέσα σε ένα πλαίσιο αμοιβαίας αποδοχής, αλληλοσεβασμού και αλληλοϋποστήριξης. Κυρίαρχος όμως στόχος ήταν η ευαισθητοποίηση των παιδιών απέναντι στη διαφορετικότητα. Η καινοτόμος δράση προσπάθησε να καταστήσει τη φυσική αγωγή ως ένα μέσο ευαισθητοποίησης των μαθητών απέναντι στις κοινωνικές ανισότητες και τον κοινωνικό αποκλεισμό από όπου κι αν προέρχονται: κινητική μειονεξία, εικόνα σώματος (παχυσαρκία), φύλο, εθνικότητα, γλωσσική ή πολιτισμική διαφορά. Το πρόγραμμα οργανώθηκε με βάση τη διαθεματική προσέγγιση της γνώσης, δίνοντας έμφαση στην ομαδοσυνεργατική προσέγγιση και στη βιωματική οργάνωση των δραστηριοτήτων. Η αξιολόγηση της παρέμβασης έγινε μέσα από την συστηματική παρατήρηση της συμπεριφοράς αλλά και την συμπλήρωση ερωτηματολογίων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα παιδιά με αναπηρία εντάχθηκαν ισότιμα στη σχολική κοινότητα και η κοινωνικοποίηση τους συνέβαλε στην καλύτερη ψυχική τους ισορροπία. Η αίσθηση της συμμετοχής σε ένα κοινωνικό σύνολο ανέστειλε τα αισθήματα περιθωριοποίησης που βίωναν εξαιτίας του αποκλεισμού τους από την ομάδα. Αλλά και τα υπόλοιπα παιδιά συνεργάστηκαν αρμονικά, επαναπροσδιόρισαν τη σχέση τους με την ομάδα, οικοδόμησαν θετικές σχέσεις αποδεχόμενοι με ειλικρίνεια τη διαφορετικότητα. Η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων από τους μαθητές, έδειξε ότι η συγκεκριμένη διδακτική παρέμβαση υπήρξε ελκυστική, πρόσφερε απόλαυση και ικανοποίηση, ενώ αύξησε την εσωτερική παρακίνηση των μαθητών για τη συμμετοχή τους στο μάθημα της φυσικής αγωγής. Η εμπειρία των εκπαιδευτικών από το πρόγραμμα ενίσχυσε την πεποίθηση ότι τέτοιες καινοτόμες δράσεις κάνουν το μάθημα πιο ελκυστικό, λιγότερο διχοτομημένο και με ουσιαστική σημασία για τα παιδιά. Αναδεικνύεται ότι η φυσική αγωγή μπορεί να διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής, στην ενδυνάμωση των διαπροσωπικών σχέσεων των παιδιών και στην βελτίωση της προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας. Η δράση, προσπαθεί να καταδείξει την καινοτομία και δημιουργικότητα που αναπτύσσονται στα σχολεία και ευελπιστεί να προσφέρει στην ενδυνάμωση του εκπαιδευτικού έργου μέσα από την ανάδειξη καλών πρακτικών που προάγουν την μαθησιακή διαδικασία.
Λέξεις κλειδιά
Πλήρες Κείμενο:
PDFΑναφορές
Alrichter, H. & Porsch, P., (2001). Οι Εκπαιδευτικοί ερευνούν το έργο τους. Αθήνα: Μεταίχμιο
Bain, L. (1990). A critical analysis of the hidden curriculum in physical education. In D. Kirk, and R. Tinning, (Eds.), Physical education, curriculum and culture: Critical issues in the contemporary crisis. London: Falmer Press.
Barton, L. (1993). Disability, empowerment and physical education, In: J. Evans (Ed.), Equality, education and physical education, (pp. 43-54). London: Falmer Press.
Block, M.E., & Malloy, M. (1998). Attitudes of girls towards including a child with severe disabilities in a regular fast-pitch softball league. Mental Retardation, 36, 137-144.
Booth, T., Ainscow, M., Black - Hawkins, K., Vaughan, M. & Shaw, L. (2000). Index for Inclusion: Developing Learning and Participation in Schools. Bristol: CSIE (Centre for Studies in Inclusive Education).
Γκοτζαρίδης, Χ., Παπαϊωάννου. Α., Αντωνίου, Π., & Αλμπανίδης, Ε. (2007). Επίδραση ενός Διαθεματικού Προγράμματος στην Παρακίνηση Μαθητών της Α΄ Τάξης Γυμνασίου στο Μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό τόμος 5, 52 – 62.
Γούδας, Μ., Χασάνδρα, Μ., & Κοσμίδου, Ε. (2008). Κοινωνικές ανισότητες και κοινωνικός αποκλεισμός. Στο Θεοδωράκης, Ι. (Επιμ.): Πρόγραμμα Καλλιπάτειρα – Από τα σπορ στην καθημερινή ζωή – Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι – Βιβλίο Εκπαιδευτικού (σελ. 94 - 104). Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Carrington, B. & Williams, T. (1988). Patriarchy and ethnicity: The link between physical education and community leisure activities. In J. Evans (Ed.), Teachers, teaching and control in physical education. Lewes: Falmer Press.
Deci, E.L. & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.
Duda, J. L., & Nichols, J. G. (1992). Dimensions of achievement motivation in schoolwork and sport. Journal of Educational Psychology, 84, 290-299.
Garcia, C., Garcia, L., Juhas, K., Vogeler, L., Barker, B., Estes, T.,et al. (1996). The value of integration. Activities that get children involved. Teaching Elementary Physical Education, 7, 20-22.
Guay, F., Mageau, G. A., & Vallerant, R. J. (2003). On the hierarchical structure of self-determined motivation: A test of top-down, bottom-up, reciprocal, and horizontal effects. Personality and Social Psychology Bulletin, 29 (8), 992-1004.
Greenwood, M., & French, R. (2000). Inclusion into regular physical education classes: Background and economic impact. The Physical Educator, 57,209-215
Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2000). Ένταξη: Ουτοπία ή πραγματικότητα; Η εκπαιδευτική και πολιτική διάσταση της ένταξης μαθητών με ειδικές ανάγκες. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα.
Hargreaves, J. (1990). Gender on the sports agenda. International Review for the Sociology of Sport, 25, 287-305.
Hegarty, S. (1994). Quality of life at school. In D. Goode (Ed.). Quality of life for persons with disabilities. International perspectives and issues. Cambridge, MA: Brookline Books.
Ιωαννίδου Δ., Μπάτσιου Σ., Δούδα Ε., Κουρτέσης Θ. (2012) Το επίπεδο αυτοαντίληψης των παιδιών με κινητική αναπηρία και οι λόγοι παρακίνησης για την ενασχόληση τους με την άσκηση. 19ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Κομοτηνή.
Καπρίνης Σ., Διγγελίδης Ν. και Παπαϊωάννου Α. (2009). Διαθεματικότητα στη Φυσική Αγωγή: Παρακίνηση και Ακαδημαϊκές Επιδόσεις στα Μαθηματικά. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό, 7(2) 90-102.
Kalyn, B. (2005). Intergration Teaching Elementary Physical Education 9, 31-36.
Καραολής Ι., Μπάτσιου Σ., Δούδα Ε., Αντωνίου Π. (2012) “Συνεκπαίδευση μαθητών με και χωρίς κινητική αναπηρία στο μάθημα της φυσικής αγωγής: Στάσεις και προθέσεις των καθηγητών φυσικής αγωγής των δημοσίων σχολείων της Κύπρου”. 19ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Κομοτηνή.
Kirk, D., & Tinning, R. (1990). Physical education, curriculum and culture: Critical issues in the contemporary crisis. London, Falmer Press.
Kirk, D., Burgess-Limerick, R., Kiss, M., Lahey, J., & Penney, D. (1999). Senior physical education: An integrated approach. Human Kinetics.
Κυπριωτάκης, Α. (2001). Μια παιδαγωγική. Ένα σχολείο για όλα τα παιδιά. Σύγχρονες αντιλήψεις αγωγής και εκπαίδευσης των παιδιών με εμπόδια στη ζωή και στη μάθηση. Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα.
Leaman, O. (1988). Competition, cooperation and control. In J. Evans (Ed.), Teachers, teaching and control in physical education. Lewes: Falmer Press.
Μαγγουρίτσα, Γ., Κοκαρίδας, Δ., & Θεοδωράκης, Γ. (205). Απόψεις μαθητών γυμνασίου σχετικά με την ενσωμάτωση συνομήλικων με οριακή νοημοσύνη πριν και μετά την εφαρμογή ενός παρεμβατικού προγράμματος αναψυχής. Αναζητήσεις Στην Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό, 3 (3), 212- 24.
Μυλώσης, Δ., & Παπαϊωάννου, Α., (2005). Επιδράσεις μιας εξάμηνης παρέμβασης στο μάθημα της Φ.Α με βάση το πολυδιάστατο μοντέλο, στην αντιλαμβανόμενη έμφαση του καθηγητή φα σε στόχους και στην αυτοαντίληψη των μαθητών. Αθλητική Ψυχολογία, 16, 3-24.
Pollard, A. (1988). Physical education, competition and control in primary education. In J. Evans (Ed.), Teachers, teaching and control in physical education. Lewes: Falmer Press.
Papaioannou, A. & MacDonald, A. I. (1993). Goal perspectives and purposes of physical education as perceived by Greek adolescents. Physical Education Review, 16, 41-48.
Papaioannou, A., Milosis, D., Kosmidou, E., & Tsigilis, N. (2002). Multidimensional structure of goal orientations: The importance of adopting a personal development goal in physical education. Psychologia, 9, 494-513.
Pumfey, P. (2000). Emotional and behavioral difficulties: Messages for teachers. Retrieved from: http://www.isec2000.org.uk/abstracts/symposia/symp_10_3.htm
Salamanca (1994). Untitled Document. Framework for Action on Special Education Salamanca, Spain. http://dag.virtualare.net/framework.htm
Sherrill, C. (2004). Adapted physical activity, recreation, and sport. Cross disciplinary and lifespan. Dubuque, IA: WCB/ McGraw Hill.
Spalding, E. (2002). Of organelles and octagons: what do preserve secondary teachers learn from interdisciplinary teaching? Teaching and Teacher Education, 18, 699-714.
Treasure, D., & Roberts, G. (1995). Applications of achievement goal theory to physical education: Implications for enhancing motivation. Quest, 47, 475 – 489.
Tzokova, D. (2000). Inclusion of children with severe learning difficulties: A teachers’ perspectives. Retrieved from: www.isec2000.org.uk/abstracts/symposia/symp_75htm.
Vallerant, R. J. (1997). Toward a hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation. In M. P. Zanna (Ed.), Advances in experimental social psychology (pp. 271–360). New York: Academic.
Westerhold, P.S. (2000). Bodies and Brains in Motion.Investigating the Impact of an Integrated Curriculum. Teaching Elementary Physical Education,11(6), 17-21.
York, L., Vandrcook, T., Macdonald, C., Heise-Neff, C., & Caughey, E. (1992). Feedback about integrating middle-school students with severe disabilities in general education classes. Exceptional Children, 58, 244-258.
Εισερχόμενη Αναφορά
- Δεν υπάρχουν προς το παρόν εισερχόμενες αναφορές.